Το πολιτικό μνημόσυνο του Φερρέρ

...του Ν. Νικηταρίδη

ΣΤΟ ΚΑΪΡΟ ΤΟΥ 1910

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ ΦΕΡΡΕΡ

O Φραγκίσκος Φερρέρ (Francisco Ferrer y Guardia) γεννήθηκε στην καταλονική Alelle στις 10/1/1859. Λόγω της ριζοσπαστικής του δράσης εξορίστηκε στο Παρίσι, όπου μυήθηκε στον Τεκτονισμό (άλλες πηγές θέλουν να μυήθηκε στη Στοά ¨Αλήθεια¨ της Βαρκελώνης) - στην Mandeville Special Collections Library (Geisel Library,University of California) βρίσκονται αντίγραφα πιστοποιητικών μέλους στοών της Ισπανίας και της γαλλικής GrandOrient - ενώ μετά από δύο γενναία κληροδοτήματα ίδρυσε το 1901 στην Καταλονία το πρώτο μη θρησκευτικό σχολείο (¨La Escuela Moderna¨), ...το ριζοσπαστικό πρόγραμμα του οποίου γρήγορα άρχισαν να υιοθετούν και άλλα εκπαιδευτήρια, με αποτέλεσμα η στροφή αυτή προς την κοσμική εκπαίδευση να δημιουργήσει έντονες αντιδράσεις. Μετά από φυλάκιση ενός έτος, ίδρυσε το 1907 στο Παρίσι τη¨Ligue Internationale pour l΄ EducationRationnelle de l΄ Enfance¨. Κατά την εξέγερση της Βαρκελώνης το 1909 συνελήφθηκε ως ένας από τους υπαίτιους και βάσει καταθέσεων ψευδομαρτύρων καταδικάστηκε σε θάνατο. Έτσι, παρά τις ανά την Ευρώπη κινητοποιήσεις συμπαράστασης τεκτόνων και φιλελευθέρων, η ποινή εκτελέστηκε στις 13/10/1909.

Στην ελληνική εφημερίδα του Καΐρου ¨Φως¨ της 6-19/10/1910 διαβάζουμε την εξής ανακοίνωση με τίτλο ¨Ο Φραγκίσκος Φερρέρ¨ : ¨Διεθνές κομιτάτον απαρτισθέν εξ αντιπροσώπων όλων των Μασσωνικών Στοών του Καΐρου και των της Ανατολής δι΄ εράνων ήγειρε αναμνηστικόν μνημείον προς τιμήν του μεγάλου αναμορφωτού και ιδρυτού της Λαϊκής Σχολής Φραγκίσκου Φερρέρ. Προκειμένου να γείνωσι την προσεχή Κυριακήν 23 τρέχ. περί ώραν 11 π.μ. τα αποκαλυπτήρια του μνημείου τούτου εν τω πολιτικώ νεκροταφείω προσκαλούνται πάντες οι τιμώντες την μνήμην του μεγάλου της Ιδέας μάρτυρος όπως παραστούν κατ΄ αυτά. Η συνάντησις δε θα γίνη εν τω Κλουμπ Αρμονία, οδός Εμάδ Ελ Διν, θα διέλθη δε εν πομπή τας κυριωτέρας οδούς της πόλεως και θα καταλήξη εις το πολιτικόν νεκροταφείον όπου θα απαγγελθώσι κατάλληλοι τη περιστάσει λόγοι¨.

Και πράγματι η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε, ενώ στις 11-24/10/1910 δημοσιεύεται στο ¨Φως¨ σχετικό άρθρο με τίτλο ¨Το πολιτικόν υπέρ του Φ. Φερρέρ μνημόσυνον¨ : Ειδοποιήσεις διάφοροι από της προχθές, προσκλήσεις έτεραι δημοσιευθείσαι εις διαφόρους εφημερίδας εκάλουν αι μεν εις το κλουμπ Αρμονία, αι δε εις την παρά την γέφυραν Κασρ ελ Νιλ πλατείαν τους φυλελευθέρους εις κοινόν πολιτικόν μνημόσυνον υπέρ της μνήμης του νέου πολιτικού μάρτυρος της ελευθέρας βουλήσεως Φρ. Φερρέρ. Ως ώρα είχεν ορισθή εν τοις προγράμμασιν η 9η πρωϊνή της χθες. Εις τον τόπον της συναντήσεως : Η αστυνομία είχε λάβει έκτακτα μέτρα, εις τα πέριξ του κλουμπ Αρμονία εφύλασσον μυστικοί πράκτορες μετά των ποδηλάτων των, τα διάφορα δε στενά του ετήρουν έφιπποι Ευρωπαίοι χωροφύλακες, ο ταγματάρχης κ. Καρτιέ και διάφοροι άλλοι αξιωματικοί, και εντός του χώρου του κλουμπ άλλη δύναμις πεζών Ευρωπαίων αστυφυλάκων, ίνα εμποδίζωσι την είσοδον εις πάντα, εις την παράλληλον της οδού Εμάτ ελ Διν και όπισθεν των καταστημάτων του Φλεράν είχε καταυλισθή ολόκληρος, τρομερά ειπείν δύναμις, άνω των 100 πεζών αστυφυλάκων αναμίξ ευρωπαίων και ιθαγενών, περί τους 50 ιππείς ιθαγενείς χωροφύλακας και μετά των τυφεκίων των, ολίγων κατωτέρω μία και πλέον ίλη ιππικού υπό την διοίκησιν αντισυνταγματάρχου. Ολόκληρος η ανωτέρα αστυνομική δύναμις διετέλει υπό τας διαταγάς του υπαρχηγού της αστυνομίας Πάξτων Βέη.

Αποτυχία της συναθροίσεως : Επλησίαζε η δεκάτη και προσελθέντες δεν υπερέβαινον τους 100, εν τη αποτυχία ταύτη απεφάσισαν όπως εν τάξει και νομιμοφροσύνη κάμωσι ένα περίπατον μέχρι του κοιμητηρίου των Ελευθέρων Τεκτόνων. Ήρχισαν λοιπόν βραδέως πορευόμενοι και έφθασαν εις τον προ των αγγλικών στρατώνων και έξωθι του Γαλλικού Προξενείου χώρον και εκεί ενωθέντες μετ΄ άλλων μετέβησαν εφ΄ αμαξών εις το νεκροταφείον. Εις το κέντρον των Ελευθέρων Τεκτόνων : Είχον εκεί συνταχθή περί τας 50 άμαξας και επέβησαν διάφορα αυτού μέλη. Εις την πρώτην άμαξαν εφέροντο δύο εκ φοίνικος στέφανοι με ταινίας ερυθράς και μαύρας εφ΄ ων χρυσοίς γράμμασιν εγράφετο ¨εις τον Φρ. Φερρέρ αι πέντε ημέραι¨ και ¨εις τον Φρ. Φερρέρ το τμήμα του Καΐρου της ελευθέρας βουλήσεως¨ και αύται εν μακρά σειρά κατηυθύνθησαν εις το Νεκροταφείον των Ελ. Τεκτόνων.

Εις το νεκροταφείον : Ως βήμα εχρησίμευσεν η βάσις κενοταφίου (αφιερωμένου εις μνήμην τριών μεγάλων τέκνων της Ιταλίας, του Ιωσήφ Γαριβάλδη, του Ματσίνη και Ιορ. Μπρούνο). Ωμίλησαν επτά ρήτορες μεταξύ των οποίων και ο στωμύλος και κεραυνοβολήσας αρχισυντάκτης της συναδέλφου ¨Egypte¨ κ. Ρ. Κολρά. Ο λόγος του ήταν λιβανωτός υπέρ του Φερρέρ και πυρ και θείον κατά των κληρικών, ωμίλησε δε μετ΄ ευθραδείας και πείσματος καταχειροκροτηθείς, κατήλθεν είτα του βήματος και αφού ωμίλησαν οι λοιποί απήλθον εν αμάξαις χωρίς το παράπαν να σημειωθή παρά μόνον αρκετά νέφη κονιορτού εκσπάσαντα εφ΄ όσων είχον την ατυχίαν να πεζοπορήσουν μέχρι του σταθμού των τραμ¨.

Σχετικά με το Cimitero Civile (Πολιτικό Νεκροταφείο) της Αλεξάνδρειας, η Βιργινία Βέργη-Νέρη αναφέρει πως ήταν ένα κοιμητήριο για τους Penseurs Libres (τους άθεους ή αγνωστικιστές), το οποίο δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1880, ενώ η Vera Pegna τοποθετεί την ίδρυση του γύρω στο 1850. Το κοιμητήριο αυτό όμως ήταν γνωστό στους κατοίκους της πόλης ως ¨Νεκροταφείο των Μασσόνων¨, κι αυτό είχε γίνει πιθανότατα λιγότερο διότι υπήρχαν εκεί θαμμένοι πολλοί Τέκτονες και περισσότερο διότι το 1887 η Μασονική Αδελφότητα Αλεξανδρείας είχε τοποθετήσει σε περίοπτη θέση στην είσοδο του μια μαρμάρινη επιγραφή προς τιμήν του Γαριβάλδη.

Ν. ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ