anasxesi: ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΤΑ

6/9/12

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΤΑ

Στην αεροφωτογραφία η New Smyrna με τη φημισμένη παραλία της

Μια αναφορά του ηθοποιού Νίκου Ξανθόπουλου στα απομνημονεύματα του για το αμερικάνικο χωριουδάκι New Smyrna κοντά στο ακρωτήριο Κανάβεραλ και σ΄ ένα παλιό ελληνικό σχολείο του 1793, το σχολείο του Γιαννόπουλου στο St Augustine – που η επίσκεψη του στα μέρη αυτά τον μετέφερε νοερά στα χρόνια πριν την ίδρυση των ΗΠΑ, όταν Έλληνες και άλλοι εγκαταστάθηκαν εκεί, κι αυτή θεωρείτο ¨η πρώτη μεγάλη εγκατάσταση λευκών μεταναστών στην Αμερική και το St Augustine η πρώτη πόλη που δημιουργήθηκε στο Νέο Κόσμο¨, ενώ οι Έλληνες αυτοί πρωτοπόροι συνέστησαν την πρώτη μόνιμη ελληνική εγκατάσταση στην ήπειρο – οδήγησε την περιέργεια μας κυρίως στην ιστοσελίδα του Saint Photios (GreekOrthodox National Shrine - St Augustin, Florida), απ΄ την οποία και αντλήσαμε τις παρακάτω σημαντικότατες ιστορικά και πιστεύουμε άγνωστες στους περισσότερους πληροφορίες :

Η όλη ιστορία ξεκινά από τη Μεσόγειο και καταλήγει στα χώματα του Αγίου Αυγουστίνου (St Augustin), όταν Έλληνες, Κορσικανοί, Ιταλοί και Μινορκέζοι άφησαν τις πατρίδες τους αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Οι Έλληνες, οι περισσότεροι απ΄ τους οποίους ήταν από τη Μάνη, μολονότι προέρχονταν από ένα ήπιο κλίμα και δεν είχαν εμπειρία σε κάποιο τροπικό περιβάλλον, φθάνοντας στη Φλόριντα (Florida) υιοθέτησαν αμέσως ένα διαφορετικό τρόπο ζωής.

Η νεοαποικησθείσα από τη Μεγάλη Βρετανία αποικία της Φλόριντα αποτέλεσε πρόκληση για το Σκωτσέζο γιατρό Andrew Turnbull. Αυτός και ο συνέταιρος του Sir William Duncan είχαν λάβει επιχορήγηση από τη βρετανική κυβέρνηση με τον όρο η γη να αποικιστεί εντός 10 ετών.

Επειδή ήταν εξοικειωμένος με την περιοχή και τους ανθρώπους της, ο Turnbull αποφάσισε να στρατολογήσει αποίκους από την Ελλάδα. Εξάλλου η γυναίκα του ήταν κόρη Έλληνα έμπορου από τη Σμύρνη και ο Turnbull πίστευε πως οι Μεσόγειοι ήταν κατάλληλοι για το θερμό κλίμα της Φλόριντα. Ο ArchibaldMenzies, ένας σεβαστός Σκωτσέζος, πιστεύοντας το ίδιο, εξέδωσε το 1763 ένα φυλλάδιο υποδεικνύοντας Έλληνες και Αρμένιους ως κατάλληλους για εργασία στις νότιες αποικίες. Πρέπει να σημειωθεί πάντως, πως από την αρχή ο αποικισμός της Φλόριντα αποτέλεσε μια οικονομική προσπάθεια και όχι ένα σχέδιο εγκαθίδρυσης μιας αποικίας βασισμένης σε ανθρωπιστικά ή θρησκευτικά ιδεώδη.

Όταν ο Turnbull έφτασε στην Ελλάδα για να στρατολογήσει αποίκους, η κατάσταση που βρήκε δεν ήταν καθόλου καλή. Οι Μανιάτες φοβούμενοι τα τουρκικά αντίποινα είχαν αποσυρθεί στα βουνά. Έτσι, πολλοί ήταν αυτοί που πείστηκαν να φύγουν μαζί του, αναζητώντας την ελευθερία στο Νέο Κόσμο και ενώθηκαν μαζί με άλλους Έλληνες αποίκους, όπως ο Casper Papi από τη Σμύρνη και ο Αναστάσιος Μαυρομάτης από τη Μήλο. Ο Turnbull πήγε επίσης στην Κρήτη και τη Σαντορίνη, όπου στρατολόγησε πολλούς τυχοδιώκτες, μεταξύ των οποίων και η Μαρία Παρτά, η μόνη Ελληνίδα που γνωρίζουμε πως συμμετείχε στο όλο εγχείρημα.

Κατά την άφιξη των Ελλήνων στο λιμάνι Mahon της Μινόρκα, ήδη τους περίμενε ένα πλοίο με Κορσικανούς με ελληνικά επώνυμα, όπως Στεφανόπουλος, Δριμαράκης, Κοσιφάκης και Κώστας. Ήταν απόγονοι των ίδιων οικογενειών που ο Turnbull είχε στρατολογήσει από τη Μάνη και οι οποίοι χρόνια πριν είχαν καταφύγει στην Κορσική.

Στο αρχικό σχέδιο του Turnbull υπολογίζονταν 500 άποικοι, αλλά ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε όταν τα 8 πλοία αναχώρησαν από το Mahon στις 28/3/1769. Ο Turnbull τους προσέφερε μια νέα αρχή, υπό τοEnglish Indentured Servant Law που όριζε ένα συμβόλαιο μεταξύ κυρίου και δουλοπάροικων, απαιτώντας να δουλεύουν τη γη με έξοδα του ιδιοκτήτη για ένα προαποφασισμένο διάστημα, στο τέλος του οποίου θα τους παραχωρούνταν ένα κομμάτι γης.

Μονάχα 1.255, εκ των οποίων κάπου 500 Έλληνες, από τους 1.403 που ξεκίνησαν κατάφεραν να επιζήσουν διασχίζοντας τον ωκεανό, λόγω σκορβούτου, καιρικών συνθηκών και στενότητας χώρου. Έτσι, στις 26/6/1768 τα πρώτα πλοία έφθασαν στον Άγιο Αυγουστίνο. Όταν οι άποικοι όμως εγκαταστάθηκαν στη Νέα Σμύρνη (New Smyrna), σύντομα ήρθαν αντιμέτωποι με τους γεμάτους από δηλητηριώδη φίδια, αλιγάτορες και κουνούπια βάλτους, συνειδητοποιώντας πως είχαν παγιδευτεί σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης και θεωρώντας πως τους αντιμετώπιζαν περισσότερο σαν σκλάβους, παρά σαν συμβασιούχους εργαζόμενους, κι έτσι πολλοί ήταν εκείνοι που πίστεψαν πως έπρεπε να εγκαταλείψουν την αποικία.

Στις 19/8/1768 ένα πλοίο ανεφοδιασμού καταλήφθηκε και επικεφαλής ανέλαβε ο Ιταλός επιστάτης CarlosForni. Σύντομα οι άποικοι λεηλάτησαν αποθήκες για να φορτώσουν προμήθειες στο πλοίο. Αμέσως όμως, κατέφθασε ο στολίσκος του Κυβερνήτη Grant και οι επαναστατημένοι φυλακίστηκαν στον Άγιο Αυγουστίνο. Βέβαια, ούτε ο Grand, ούτε ο Turnbull ήθελαν να θέσουν σε κίνδυνο την αποικία με τη φυλάκιση ή εκτέλεση όλων των εξεγερμένων, κι έτσι το Γενάρη του 1769 επιλέχτηκαν για παραδειγματισμό οι Ιταλοί Carlos Forniκαι Giuseppe Massiadoti, κι ο Έλληνας από την Κορσική Elias Medici, του οποίου όμως θα του χάριζαν τη ζωή αν εκτελούσε τους άλλους δύο, κάτι που ήταν αδύνατο να δεχθεί και ζήτησε να πεθάνει αντ΄ αυτών, μέχρι που τελικά οι δύο Ιταλοί τον έπεισαν να τους κρεμάσει… Η εξέγερση πάντως δεν επέφερε καμία βελτίωση και οι άποικοι συνέχιζαν να πεθαίνουν. Χαρακτηριστικά, ως το τέλος του πρώτου χρόνου 450 άνδρες, γυναίκες και παιδιά είχαν χάσει τη ζωή τους.

Οι συνθήκες λοιπόν συνέχιζαν να χειροτερεύουν, όταν ο Turnbull και οι συνεργάτες τους ξεκίνησαν την προσπάθεια μετατροπής της φυτείας σε επιτυχημένη επιχείρηση. Τα χρήματα τους βέβαια δόθηκαν για έργα βελτίωσης υπέρ του οικονομικού συμφέροντος και όχι για την καλυτέρευση της ζωής των αποίκων. Αυτοί συνέχιζαν να εργάζονται και να αγωνίζονται, ελπίζοντας στη μελλοντική ελευθερία και ιδιοκτησία τους. Στις αρχές του 1770 η φυτεία απέδωσε καρπούς, ενώ κάποια κέρδη σημειώθηκαν το 1771 και το 1773, αλλά στους αποίκους δεν δόθηκαν αρκετά τρόφιμα, ρούχα και ιατρική βοήθεια. Κι ενώ ο οικισμός βελτιώθηκε οικονομικά, οι συνθήκες διαβίωσης επιδεινώθηκαν. Εξάλλου, οι Βρετανοί είχαν να ασχοληθούν με άλλα θέματα. Ο Υποδιοικητής John Moultrie αντικατέστησε το φίλο του Turnbull, Κυβερνήτη Grand και οι διαφωνίες μεταξύ τους δυσκόλεψαν ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα βοήθειας προς τους αποίκους.

Το 1774 αφίχθηκε ο νέος Κυβερνήτης Patrick Tonyn, ο οποίος και γνώριζε καλά τα προβλήματα των αποίκων. Δυστυχώς όμως, δεν ήταν σε θέση να τους βοηθήσει, λόγω πολιτικών και κυβερνητικών οικονομικών δυσκολιών και διαφωνιών. Η σημασία του οικισμού υπέστη ραγδαία μείωση, ενώ μέχρι τότε οι άποικοι είχαν εργαστεί περισσότερα χρόνια απ΄ ότι είχε αρχικά συμφωνηθεί και δεν είχαν λάβει ούτε την υποσχόμενη γη, ούτε την ελευθερία τους. Έτσι, συνειδητοποίησαν πως έπρεπε να φύγουν για να επιβιώσουν.

Νομικά οι άποικοι δεν μπορούσαν να εξαναγκαστούν να παραμείνουν σε τέτοια εργασία. Έτσι βάσει αυτού, συναντήθηκαν και πήραν τις αποφάσεις τους. Το Μάρτιο του 1777 τρεις άντρες έφυγαν κρυφά και αφού περπάτησαν και κολύμπησαν για 75 μίλια, έφτασαν στον Άγιο Αυγουστίνο και εξήγησαν την όλη κατάσταση στον Κυβερνήτη Tonyn, ο οποίος τους αντιμετώπισε με συμπάθεια. Τους ζήτησε λοιπόν γραπτές δηλώσεις για όλες αυτές τις ακρότητες και οι άποικοι συμφώνησαν να του παραδώσουν τα σχετικά έγγραφα τόσων ταραγμένων χρόνων. Στα μέσα του Απρίλη μια ομάδα 90 ατόμων, οδηγούμενη από τον Μινορκέζο FranciscoPellicer, πήγε στον Άγιο Αυγουστίνο. Ο Tonyn συμφώνησε να καταθέσουν εναντίον εκείνων που τους αδίκησαν. Ως τον Ιούνιο του 1777 σχεδόν 600 άποικοι πήγαν στον Άγιο Αυγουστίνο και ως τις 17/7/1777 οι δικηγόροι του Turnbull είχαν ελευθερώσει όλους τους αποίκους, απ΄ τους οποίους τα 10 αυτά χρόνια είχαν πεθάνει στη Νέα Σμύρνη οι 964.

Παρά του ότι τα όνειρα των επιζώντων της Νέας Σμύρνης είχαν καταρρεύσει, μια νέα ζωή ελπίδας ξεκίνησε γι΄ αυτούς στον Άγιο Αυγουστίνο.

Στον Άγιο Αυγουστίνο οι Έλληνες συνήθιζαν να συγκεντρώνονται σε ένα κτίσμα γνωστό ως ¨AveroHouse¨, καθιστώντας το μέρος οίκο προσευχής και συντροφικότητας. Τη δεκαετία του ΄60 αναβίωσε από τους Έλληνες της πόλης το ενδιαφέρον για τη διατήρηση της μνήμης της πρώτης αυτής αποικίας και των ιδρυτών της όπως οι : Γιώργος και Όλγα Φωτίου, James και Στέλλα Καλύβα, Steve και Gerry Σαρρή, Tom και Δέσποινα Ξυνίδη, Σπύρος και Μάρθα Ζεπάτου. Το Μάρτιο του 1966 το ¨Avero House¨ αποκτήθηκε από την Αρχιεπισκοπή και στο παρεκκλήσι του πρώτου εθνικού ελληνορθόδοξου προσκυνήματος στην Αμερική δόθηκε το όνομα του Αγίου Φωτίου, ενώ η αναπαλαίωση και οι όλες κατασκευές ολοκληρώθηκαν το 1979, δεχόμενο από τα εγκαίνια του το 1982 έως σήμερα πάνω από 1.000.000 επισκέπτες.

Ν. ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ