28/2/21

Το σχέδιο του Ιωάννη Μεταξά για προληπτικό στρατηγικό χτύπημα στο ανατολικό Αιγαίο χωρίς κήρυξη πολέμου (Μάρτιος - Ιούνιος 1914)

 Πρόλογος - η συνθήκη των Αθηνών και οι τουρκικές διεκδικήσεις στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ( Νοέμβριος 1913-Ιανουάριος 1914)

Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η Ελλάδα χάρις το περίφημο θωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ, όχι μόνο είχε κυριαρχήσει πλήρως σε όλο το ανατολικό Αιγαίο απελευθερώνοντας τα νησιά του από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά είχε κλείσει τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλλια από όπου αυτός όσες φορές προσπάθησε να εκπλεύσει γνώρισε τη συντριβή. 

Η επανάληψη των ελληνοτουρκικών σχέσεων επισφραγίστηκε με την υπογραφή της συνθήκης των Αθηνών μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ελλάδος. Η συνθήκη που υπογράφηκε στις 14/27 Νοεμβρίου 1913, έπαυσε επίσημα τις εχθροπραξίες μεταξύ τους, παραχωρώντας τη Μακεδονία την Ήπειρο, την Κρήτη και κάποια νησιά του Αιγαίου στην Ελλάδα. Η συνθήκη όμως άφηνε μετέωρο το καθεστώς των νησιών του ανατολικού Αιγαίου το οποίο προέβλεπε ότι θα ρυθμιζόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις. 

Με συλλογική διπλωματική διακοίνωση της 31ης Ιανουαρίου/13ης Φεβρουαρίου 1914, οι Μεγάλες Δυνάμεις κοινοποίησαν στην ελληνική κυβέρνηση και στην Υψηλή Πύλη την απόφασή τους για τα νησιά του Αιγαίου: Τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο, εκχωρούνταν στην Ελλάδα υπό τον όρο ότι θα παρέμειναν ανοχύρωτα, δεν θα χρησιμοποιούνταν για ναυτικό ή στρατιωτικό σκοπό, θα καταπολεμούνταν τα λαθρεμπόριο μεταξύ των νησιών και της Μικράς Ασίας και θα δίνονταν εγγυήσεις προστασίας των μουσουλμανικών μειοψηφιών. Η διακοίνωση προέβλεπε ότι τα νησιά θα εντάσσονταν οριστικά στην Ελλάδα όταν ο ελληνικός στρατός εκκένωνε τη Βόρειο Ήπειρο η οποία θα αποτελούσε τμήμα του νέου αλβανικού κράτους. 

Η προτεινόμενη λύση όμως ουσιαστικά άφηνε άλυτο το ζήτημα, καθώς δεν προέβλεπε καμιά άσκηση πίεσης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για να συμμορφωθεί με την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, ο Βενιζέλος όμως, έσπευσε να συμμορφωθεί με το περιεχόμενο της, εκκενώνοντας τη Β. Ήπειρο.  Η συντριβή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και η οριστική απώλεια των βαλκανικών εδαφών της, είχε εξάψει τον εθνικισμό τόσο στην ηγεσία της όσο και στην κοινή γνώμη. Στις 3/16 Φεβρουαρίου 1914 ο μέγας βεζίρης, Σαΐντ Χαλίμ πασάς, απέρριψε τη διπλωματική διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων, θεωρώντας τα νησιά αναπόσπαστο μέρος των ασιατικών κτήσεων της Αυτοκρατορίας.

Η Υψηλή Πύλη δεν αποδεχόταν την εκχώρηση στην Ελλάδα όσων νησιών βρίσκονταν κοντά στα Δαρδανέλλια, αλλά και γενικότερα την εκχώρηση των μεγάλων νησιών στο βορειοανατολικό Αιγαίο, όπως η Χίος και η Μυτιλήνη. Ήδη ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα σε συζήτηση με τον Άγγλο ομόλογό του τον Ιανουάριο του 1914, υπογράμμισε την νομιμότητα των τουρκικών διεκδικήσεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, δηλώνοντας ότι αν η Ελλάδα δεν παραχωρούσε οικειοθελώς τη Χίο και τη Μυτιλήνη, η Τουρκία θα τα αποσπούσε διά της βίας. Αλλά και ο Διεθνής παράγοντας όχι μόνο δεν στήριζε αποφασιστικά την Ελλάδα στην διαφαινόμενη διένεξη, αλλά τόσο η Αγγλία όσο και η Γαλλία προέτρεπαν τον Βενιζέλο να προβεί σε παραχωρήσεις αποκλείοντας κάθε πιθανότητα για συμμαχία και ναυτική βοήθεια. 

Ο ναυτικός ανταγωνισμός εξοπλισμών στο Αιγαίο και το ελληνικό αδιέξοδο (Ιανουάριος - Ιούνιος 1914)

Για να αλλάξει τις ισορροπίες στο Αιγαίο και να αμφισβήτησει έμπρακτα την Ελληνική κυριαρχία, η Οθ. Αυτοκρατορία προέβη στην παραγγελία ενός μεγάλου θωρηκτού τύπου υπερντρετνοτ στην Αγγλία το οποίο καθελκύστηκε στις 21 Αυγούστου 1913, αλλά και ενός ακόμη (Rio de Janeiro) στις 10 Δεκεμβρίου 1913 (ονομάστηκε σουλτάνος Osman Ι), αποκτώντας σοβαρή ναυτική υπεροπλία στο Αιγαίο. Παρά τις επίμονες προειδοποιήσεις του Γενικού Επιτελείου για την ανεπιθύμητη εξέλιξη, η κυβέρνηση υποτίμησε τον κίνδυνο και δεν αντέδρασε άμεσα προλαβαίνοντας τουλάχιστον να αγοράσει το Rio de Janeiro

Καποδίστριας: Οι Τούρκοι καταλαβαίνουν μόνο τήν γλώσσα τής βίας, όχι τής διπλωματίας.

 

Σύμφωνα με τόν Καποδίστρια, οι Έλληνες θα κατόρθωναν να απελευθερωθούν από τόν Οθωμανικό ζυγό και παράλληλα να προασπίσουν τήν απελευθερωθείσα Ελληνική Επικράτεια, μόνον “διὰ τῆς δυνάμεως τῶν ὅπλων” και όχι διά “διαπραγματεύσεων” ή διά διπλωματίας κατευνασμού τών Τούρκων.

Αυτήν τήν πάγια άποψή του, ο Καποδίστριας τήν διετύπωσε ρητώς ενώπιον τού Τσάρου Αλεξάνδρου Α΄ τόν Αύγουστο 1821 (προφορικά) και μετέπειτα ενώπιον τού Τσάρου Νικολάου Α΄ τόν Δεκέμβριο 1826 (γραπτά), προετοιμάζοντας τό διπλωματικό έδαφος για τίς πολλαπλές πολεμικές επεμβάσεις τών Μεγάλων Δυνάμεων τό 1827-1829 υπέρ τών Ελλήνων στον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας. Ενδεικτικά, στο από 12 Δεκεμβρίου 1826 ιστορικό υπόμνημα-παρέμβασή του προς τόν Τσάρο Νικόλαο Α΄, ο Καποδίστριας εισηγείτο μεταξύ άλλων τά εξής:1 

“Tὸ νὰ ἐλπίζωμεν ὅτι δυνάμεθα νὰ παρωθήσωμεν διὰ διαπραγματεύσεων τοὺς Τούρκους νὰ συμπεριφέρονται κατὰ ἕναν ἀνθρώπινο καὶ λογικὸ τρόπο, σημαίνει ὅτι περιφρονοῦμεν τὴν ἐμπειρίαν αἰώνων καὶ ὰγνοοῦμεν τὴν δικήν μας ἐμπειρίαν. Ἐπομένως μόνον διὰ τῆς δυνάμεως τῶν ὅπλων θὰ δυνηθῶμεν, ἐὰν ὑφίστανται ἀκόμη περιθώρια χρόνου, νὰ φέρωμεν τὴν ειρήνην εἰς τὴν Ἀνατολικήν Μεσόγειον καὶ τὴν Δυτικὴν Ασίαν [Λεβάντες] χωρὶς νὰ παρακινδυνεύσωμεν τὴν γενικὴν συμμαχίαν [τῶν Μεγάλων Δυνάμεων].”

(To hope that by negotiation we can bring the Turks to behave to Christians in a humane and reasonable fashion means that we disdain the experience of the ages and ignore our own experience. Therefore only by force of arms can we, if there is still time, bring peace to the Levant without endangering the general alliance.)

Ο Καποδίστριας προέβλεψε τότε (ορθώς) ότι η Ρωσία θα εξηναγκάζετο σύντομα να προστατέψει ενόπλως τούς Χριστιανούς ραγιάδες τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από “τὴν αἱμοσταγῆ παραφροσύνην” και “τὴν ἀδαῆ σκληρότητα τῶν Τούρκων” (“the bloodthirsty madness” and “the ignorant, blind cruelty of the Turks”),2  διότι η εγειρομένη Ελλάς είχε εμπλακεί σε έναν πόλεμο ολικού αφανισμού, όπου στους εμπόλεμους Έλληνες είχαν απομείνει πλέον δύο μόνον επιλογές: «νὰ νικήσουν ή νὰ ἀποθάνουν».3

Πέντε χρόνια πριν, ο Καποδίστριας είχε ρητώς διατυπώσει αυτήν τήν άποψή του και στην από 17 Ιουλίου 1821 διαγγελματική του εγκύκλιο προς τούς πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες τών Ελλήνων, δια τής οποίας τούς καλούσε να αγωνισθούν μέχρις εσχάτων, ήτοι επί λέξει ότι «πρέπει νὰ νικήσωμεν ή νὰ ἀποθάνωμεν», διότι σύμφωνα με τόν Καποδίστρια η Ελλάδα θα μπορούσε να απελευθερώσει και διατηρήσει κάθε σπιθαμή ελληνικού εδάφους μόνον διά «τῆς υλικῆς δυνάμεως ἢ τῆς δυνάμεως τῶν ὅπλων» και όχι διά «ἠθικῆς δυνάμεως» («καὶ ἀκόμη λιγότερον ἠθικῆς δυνάμεως ξένης»), ήτοι όχι διά διπλωματικής διαμεσολαβήσεως τών Μεγάλων Δυνάμεων μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων κατ' επίκληση ανθρωπιστικών αρχών ή ηθικών αξιών χωρίς παράλληλο πολεμικό «καταναγκασμό» (compulsion) τών Τούρκων.4

25/1/21

ΙΩΣΗΦ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟΣ - ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΑ!

 Ακούσατε έθνη και λαοί 

της οικουμένης πάσης

 και συ αναγνώστα πρόσεχε 

σ' αυτό που θα διάβασης.

Είναι σκληρά και λυπηρά, 

αλλά είναι πεπρωμένα 

να γίνουν όσα στας γραφάς 

ευρίσκονται γραμμένα .

 Τ΄άγραψαν οι πατέρες μας,

 ο κόσμος για να μάθη 

από αυτόν τον πόλεμο τι μέλλεται να πάθη. 

Για να προσφυγή στον Θεόν 

και νά μετανοήση, 

αν θέλη, για να σωθή

 και ευτυχής να ζήση, 

Με μιας θ ανάψη η φωτιά 

από μικρή αιτία, 

κραυγή πολέμου έρχεται 

από τη Βουλγαρία. 

Η δε Ρωσία ξαφνικά 

εισβάλλει στηνΤουρκία, 

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...